De afgelopen week was er in het FD veel aandacht voor de wijze waarop faillissementen behandeld worden en enige consequenties daarvan. Zaken als een preventieradar die niet werkt en ontevreden curatoren omdat ze te weinig betaald krijgen. Ik meen dat de kern van de zaak hier niet uit de verf komt. Al langere tijd had ik de behoefte hier iets over kwijt te willen in de media. Het FD overweegt mijn artikel te plaatsen, maar dat is niet zeker. Ik ga daar niet op wachten. Voor degenen die het interessant vinden; hier alvast mijn perspectief op de zaak, mede op basis van ervaringen. Belangrijk genoeg dacht ik!

Maatschappelijk belang bij faillissementen moet voorop staan

Het de afgelopen jaren sterk toegenomen aantal faillissementen levert meerdere problemen op. In de kern hebben we hiermee maatschappelijk gezien een zeer groot probleem in Nederland. Uiteraard is het van belang dat er zoveel mogelijk wordt ingezet op het voorkomen van faillissementen door een goede uitoefening van verantwoordelijk bestuur. Het ondernemers-, vennootschaps- en insolventierecht geven daartoe op zichzelf goede handvaten aan bestuur, aandeelhouders en andere stakeholders zoals bijvoorbeeld financiers en leveranciers. De mogelijke risico’s voor aandeelhouders, financiers en leveranciers zijn op voorhand wettelijk gezien duidelijk en bieden voldoende aanknopingspunten om in het gangbare economisch verkeer hier goede afspraken met het bestuur van de onderneming over te maken. So far so good kan men zeggen. Echter in toenemende mate worden deze wettelijke kaders door bestuurders (die daarbij veelal tevens aandeelhouder zijn) met voeten getreden in aanloop naar faillissementen en soms al ver daarvoor. Het grote probleem daarbij is dat de wet met betrekking tot de aansprakelijkheid van bestuurders in de praktijk veelal een lege huls blijkt te zijn. De maatschappelijke schade naar financiers, leveranciers, medewerkers en aandeelhouders niet zijnde bestuurders is aanzienlijk. In de praktijk blijkt namelijk dat in slechts circa 10% van de gevallen een duidelijke zaak van bestuurdersaansprakelijkheid ook daadwerkelijk leidt tot het in privé aansprakelijk stellen. Als dat dan al het geval is volgt de stap van het zo goed mogelijk uitwinnen van de schade die schuldeisers hebben bij betreffende ex-bestuurders. Mijn voorzichtige schatting is dat een ‘optimale’ uitwinning ten behoeve van schuldeisers in zeker niet meer dan 5% van alle gevallen van duidelijke bestuurdersaansprakelijkheid het geval is. Deze cijfers leren ons en daarmee de frauduleus ingestelde bestuurder/aandeelhouder dat misdaad loont! Er zijn vele wegen om andermans eigendommen uit de onderneming te onttrekken, al zijn ze soms overduidelijk onrechtmatig, frauduleus en wat dies meer zij. Erger nog, mocht de ‘ongelukkige’ maar frauduleus ingestelde bestuurder toch te maken krijgen met een curator die hem aansprakelijk stelt, maar het betreft (een op het zicht) lege boedel dan kan hij zich hier in de meeste gevallen vrij makkelijk van af doen. Hoe? Simpel door de curator een afkoopbedrag te bieden. Bij ‘lege’ boedels voor een appel en en ei. In het huidige insolventierecht heeft de curator zelf in die gevallen immers geen enkel belang bij het goed afwikkelen van het faillissement, maar wel om nog enige euri op te halen voor zijn eigen vergoeding. Schuldeisers blijven met lege handen, medewerkers staan op straat en bestuurders hebben hun zakken gevuld. Ik ken praktijkgevallen waarbij bestuurders tonnen tot miljoenen ontvreemd hebben van schuldeisers en deze onrechtmatigheid voor nog geen paar duizend euro hebben afgekocht bij de curator. In het FD van 2 november jl. wordt slechts het probleem van de curator geschetst: geen, weinig of onvoldoende inkomen bij faillissementszaken met ‘ogenschijnlijk’ lege boedels. Het maatschappelijk belang is echter velen malen groter; het recht wordt immers onrecht aangedaan, schuldeisers en medewerkers zijn de dupe en het vertrouwen in het economisch verkeer brokkelt steeds verder af. Hoog tijd dat de inrichting van wet en uitvoering bij insolventie fundamenteel gewijzigd wordt!

Michael Pullens
Investments@Work